BNP Paribas Fortis: Een Belgische Bank?

Belgisch spaargeld moet Spanje redden?

  

Het stond vandaag in alle kranten, de Belgische bank BNP Paribas Fortis gaat zijn overschot aan spaarcenten gebruiken om Italiaans en Spaans staatspapier te kopen. Dit veroorzaakt wat paniek bij allerlei economen en vooral bij spaarders. Tijd voor een kort woordje uitleg hoe banken nu feitelijk werken en waarom dit niet meteen een ramp hoeft te betekenen voor ons land.

Om te beginnen gaan we er van uit dat BNP Paribas Fortis een zelfstandige bank is, het heeft dus geen bankgroep boven zich staan. Het heeft kantoren in België alwaar mensen, u en ik, geld gaan deponeren. Het geld dat wij sparen bij de Fortis komt terecht op de passiva zijde van de balans van BNP Paribas Fortis. Stel wij alle Belgen tezamen sparen 1.000 euro bij de bank. De balans ziet er dan als volgt uit.

De bank heeft 1.000 euro gekregen en heeft dus 1.000 euro cash staan. Het geld staat op spaarrekeningen, de klanten krijgen dus een rendement van ongeveer 1% per jaar. De bank zelf moet dit geld betalen en wilt dus zijn geld aan het werk zetten. Het zal dus van die 1.000 euro cash een beetje geld aan het werk zetten. Om te beginnen gaan er mensen om een lening vragen. Voor een huis, voor een nieuwe wagen of voor een investering in een bedrijf. De bank gaat dus ons geld uitlenen. Stel dat er voor in totaal 800 euro geld wordt uitgeleend aan Belgische klanten. Die betalen ieder jaar een gemiddelde interest van 5%. De bank maakt op dit moment winst. Het geeft 10 euro intrest ieder jaar aan zijn spaarders en krijgt 40 euro betaalt uit zijn leningen.

Natuurlijk is dit een sterk vereenvoudigde voorstelling van een balans van een bank. Er zijn nog zaken zoals eigen vermogen en leningen tussen andere banken in. Laat ons hiervoor een willekeurige Spaanse bank nemen.

De Spaanse kant van de zaak

Deze Spaanse bank, laat ons ze Bankos noemen, heeft ook spaarders. Het haalt ongeveer 500 euro geld op aan spaargeld bij Spaanse spaarders. Echter de bank heeft in de afgelopen jaren, toen het nog goed ging in Spanje, massaal veel leningen verstrekt aan mensen die een huis wouden kopen. Het heeft op zijn activa kant, alwaar uitgeleend geld terecht komt, 700 euro staan. 
De bank zit dus met een financieringstekort van 200 euro. Dat is simpelweg gezegd het verschil tussen activa en passiva en zoals ieder handboek zegt moet dat verschil normaal nul zijn. De bank moet dus meer geld op zijn passiva kan laden. Wederom maken we abstractie van het eigen vermogen om de dingen niet nodeloos ingewikkeld te maken. De bank moet zelf geld gaan lenen. Het kan natuurlijk een promotieactie houden in de hoop meer spaargeld te vinden maar in de tussentijd zal het moeten aankloppen bij andere banken. Echter zowat iedere andere Spaanse bank zit met hetzelfde probleem, meer geld uitgeleend dan dat er geld gespaard werd. Op dit moment moet Bankos gaan aankloppen bij de Europese Centrale Bank om geld te lenen. Dit is zijn balans.

Goed, stel nu dat zowel Bankos als BNP Paribas Fortis behoren tot dezelfde moedergroep, de BNP Paribas Group. Al de operationele activiteiten opereren afzonderlijk van elkaar. Fortis in België, Bankos in Spanje. Maar uiteindelijk wordt alles geconsolideerd op groepsniveau. De balans van de groep, gesteld dat er geen enkel andere activiteit is, ziet er zo uit.

Meteen valt op hoe logisch het zou zijn dat BNP Paribas Fortis geld zou uitlenen aan Bankos. Het ene heeft 200 euro cash te veel, het andere heeft er te weinig. Hier zit zelfs een industriële logica achter. Fortis moet met zijn cash iets doen en zet het dus bij de ECB op een rekening. Echter dat zelfde ECB leent geld uit aan Bankos, natuurlijk aan een hoger tarief dan Fortis interest krijgt. Beide groepen en dus ook de moedergroep zouden profiteren van deze handeling. Waarom gebeurt dit dan niet en waarom steigeren de economen bij deze ingreep?

De truc met het eigen vermogen

Laat ons eigen vermogen in  het bad trekken. Wederom houden we het simpel. We stellen dat BNP Paribas Fortis een eigen vermogen heeft van 150 euro. Dit betekent dat zijn ratio tussen eigen vermogen en vreemd vermogen gezond is. Vreemd vermogen is al het geld dat je niet hebt gekregen van je aandeelhouders maar van mensen leent. Fortis scoort hierop ongeveer 15%. Laat ons Bankos ook een eigen vermogen geven. Dit ligt op 100 euro. Ongeveer een dekkingsgraad van 8%. Wat betekent dit nu in feite. Om te beginnen veranderen de balansen redelijk duidelijk. Bankos heeft nog maar een financieringstekort van 100 euro alwaar Fortis nu een overschot heeft van 350 euro. Maar wat doet dit eigen vermogen nu in feite? Stel nu, Bankos heeft onder andere geld uitgeleend aan een nu werkloze Carlos die zijn lening van 100 euro niet langer kan terugbetalen. De bank zal hierdoor het huis aanslaan van deze perspoon. Omdat de huizenprijzen zo zijn gezakt kan de bank maximaal 75 euro krijgen voor het huis. De bank slikt dus een verlies van 25 euro op deze lening. De balans van Bankos ziet er plots zo uit.

Er is dus een gat van 25 euro, iemand moet dit verlies nemen. De spaarders natuurlijk niet, die hebben hun geld net in vertrouwen gegeven. Dus de ECB? Nee die ook niet, die zijn namelijk bevoorrecht. Verliezen gaan altijd eerst af van de inbreng van de aandeelhouders. Het eigen vermogen van Bankos zakt dus. Indien er nog 4 mensen in hetzelfde schuitje zitten als Carlos dan heeft de bank geen eigen vermogen meer. Dat betekent dat bij de 5de Carlos een Manuel een deel van zijn spaargeld kan verliezen. Of nee toch niet. Spaarders zijn bevoorrecht en beschermd. De ECB gaat dus verlies moeten nemen. Maar was het plan niet om Fortis geld te laten uitlenen aan Bankos? Was het lijntje met schuldeiser ECB niet aangepast naar schuldeiser BNP Paribas Fortis? Inderdaad. De vijfde Carlos zal impact hebben op Fortis. Die gaan hun lening met 25 euro moeten afschrijven. Dat geld verdwijnt uit het eigen vermogen van Fortis.

Dat de spaarders in België in gevaar komen door dit alles is een overdrijving in die zin dat er dus eerst enkele buffers moeten afgaan. Iedere bank moet volgens de Bazel norm een bepaalde hoeveelheid eigen vermogen hebben ten aanzien van het vreemd vermogen. Dit is deels om de spaarder te beschermen. Maar zoals in ons voorbeeld gezien kan het eigen vermogen als sneeuw voor de zon smelten.  Fortis zijn eigen vermogen is veilig. Om te beginnen maakt de bank dus winst, dat verlies zou eerst van de winst gaan. Pas dan van het eigen vermogen. Omdat wij Belgen nog altijd braaf onze hypothecaire leningen afbetalen heeft Fortis ook betrekkelijk weinig afschrijvingen. Maar indien Fortis geld gaat uitlenen aan Spaanse banken geeft het zichzelf een blootstelling aan meer risico.

Tijd voor een bank run?

We moeten wel niet gaan overdrijven en zeggen dat er Belgisch geld verdwijnt uit ons land. BNP Paribas Fortis is zoals gezegd een dochter van een andere bank. Als er geld verschuift tussen de dochters heeft dit op topniveau geen enkele impact. Als morgen Bankos in gevaar komt zal BNP Paribas Group moeten ingrijpen,  dit zal dus ook een impact hebben op Fortis of we nu willen of niet. De enige manier om ons spaargeld echt veilig te krijgen is om erin te geloven dat Spanje zijn banken kan redden doormiddel van Europees geld. Als het eigen vermogen zakt dan moet de bank een kapitaalsverhoging doen. Na de laatste Europese top is er beslist dat Bankos geld mag putten uit de zakken van het ESFS en EMS om zijn eigen vermogen te beschermen.

Read more ...